Trwający lockdown sprzyja jednej rzeczy. Można bez wyrzutów sumienia nadrabiać zaległości z kinematografii, dlatego prezentujemy wybrane filmy, których motywem przewodnim są góry. Wybraliśmy – w naszej subiektywnej ocenie – najlepsze produkcje, których akcja toczy się zarówno w Polskich Tatrach, jak i poza granicami kraju. Oto lista filmów, które warto obejrzeć.
Everest, reż. Baltasar Kormákur
1996 rok zapisał w historii himalaizmu czarną kartę. Film „Everest” to opowieść o jednej z najtragiczniejszych w historii wypraw na najwyższy szczyt świata, podczas której w ciągu jednego dnia zginęło aż 15 alpinistów. Majowa wyprawa na Mount Everest pod przewodnictwem Roba Halla okazała się walką z ekstremalnymi warunkami pogodowymi i nieustannym bojem o każdy oddech i o każdy krok, który może skończyć się tragiczne.
K2: Pierwszy zjazd, reż. Sławomir Batyra
Niezwykła wyprawa i sukces naszego rodaka Andrzeja Bargiela. „K2: Pierwszy zjazd” to dokument ukazujący kulisy pierwszego w historii zjazdu na nartach z K2. 22 lipca 2018 roku kolejne granice zostały pokonane i znów przekonaliśmy się o tym, że niemożliwe nie istnieje. Andrzej Bargiel wspiął się na szczyt K2 bez użycia tlenu, a następnie sam zjechał z jednej z najbardziej niebezpiecznych gór świata.
Cisza, reż. Sławomir Pstrong
Tatrzański krajobraz w tle tragicznych wydarzeń, które miały miejsce 28 stycznia 2003 roku. To opowieść o grupie licealistów z Tychów, którzy wyruszyli w Tatry z nadzieją, by zdobyć najwyższy szczyt w Polsce. „Cisza” to historia o drodze do spełniania marzeń, niezwykłej odwadze i dramatycznych wydarzeniach, które pozbawiły 8 młodych ludzi życia. To film, który pokazuje oblicze tragedii i to, w jaki sposób z odejściem radzą sobie najbliżsi.
Jurek, reż. Paweł Wysoczański
Jerzy Kukuczka to niezwykła postać w historii polskiego himalaizmu. „Jurek” to opowieść o życiu człowieka, któremu ogromna pasja dosłownie pomogła wspiąć się na sam szczyt. To również powrót do archiwalnych nagrań i wywiadów, które pozwolą poznać smak rywalizacji i świat himalaizmu lat 80’tych, a ten daleki był od ideałów, a jednocześnie kusił tysiące śmiałków na całym świecie.
Ostatnia góra, reż. Dariusz Załuski
Wydarzenia, którymi żyła cała Polska. Brawurowa akcja ratunkowa Adama Bieleckiego i Denisa Urubko, którzy ruszyli na pomoc uwięzionym na Nanga Parbat – Elisabeth Revol i Tomaszowi Mackiewiczowi. „Ostatnia góra” to film dokumentalny, który przybliża nam rozterki uczestników górskich wypraw. Pokazuje ich codzienną walkę, dylematy i tragedie, z jakimi muszą się mierzyć.
Czekając na Joe, reż. Kevin Macdoland
To prawdziwa historia wówczas młodych alpinistów – Joe Simpson i Simon Yates – którzy jako pierwsi postanawiają zdobyć szczyt Siula Grande w peruwiańskich Andach, wchodząc od ściany zachodniej. Wydarzenia przedstawione w dokumencie miały miejsce w 1985 roku i krok po kroku pokazują przebieg feralnej wspinaczki, która zaledwie po trzech dniach stała się polem walki dla obu jej uczestników. Joe Simpson na początku wyprawy upadł i złamał kilka kości w nodze, ale… mimo to obaj śmiałkowie zdecydowali się na dalszą wspinaczkę z Joe zawieszonym na linie. To opowieść o niezwykłej determinacji, bólu, trudnych wyborach i jeszcze trudniejszej walce z samym sobą.
Prawdziwie historie piszą najlepsze scenariusze, dlatego lista filmów opartych na faktach jest naprawdę długa. Warto do niej dodać m.in:
Górski motyw przewija się nie tylko przez filmy dokumentalne, ale i fabularne. Wśród perełek polskiej kinematografii odnajdziemy m.in. krótkometrażowy film „Góry o zmierzchu” w reżyserii Krzysztofa Zanussiego, a w zagranicznych poleceniach obraz „Turysta” w reż. Rubena Östlunda. Do zestawienia mamy nadzieję, że już wkrótce dołączymy film o jednej z najwybitniejszych himalaistek w historii świata – Wandzie Rutkiewicz. Za reżyserię zapowiadanej w 2018 roku „Ostatniej wyprawy” odpowiada Eliza Kubarska znana m.in. z realizacji dokumentu „K2. Dotknąć nieba”.
Najwyższe, najbardziej niebezpieczne, a jednocześnie najbardziej magnetyzujące. Góry tworzą wokół siebie liczne historie, które niezależnie od tego, czy należymy do grona ich miłośników, czy też nie, to i tak łapią nas za serce. Zmuszają do refleksji nad życiem, codziennością i sprawiają, że doceniamy więcej.
Trendy, trendami, ale postawmy sprawę jasno. Odpowiednie przygotowanie, właściwe ubranie i niezbędny sprzęt w górach to postawa. Podpowiadamy, które z elementów należą do grona tych najważniejszych. Sprawdźcie, o czym warto pamiętać, by zimowe wyjście w góry było nie tylko przyjemne, ale przede wszystkim bezpieczne.
Obiektywna ocena możliwości
Po pierwsze, zima rządzi się swoimi prawami, dlatego każda wyprawa – nawet ta najmniejsza – wiąże się z obiektywną oceną swoich możliwości. Po drugie, góry szybko weryfikują nasze siły i umiejętności, dlatego nie ma sensu porywać się na wymagające trasy bez odpowiedniego przygotowania i sprzętu. Po trzecie, wspomniany sprzęt przyda się tylko wtedy, gdy towarzyszy mu wiedza na temat tego, jak z niego korzystać. Przed wyjściem warto również poznać kilka szczególnie ważnych rytuałów, które ułatwią wyprawę i uchronią przed niespodziankami. Oto one:
Zestaw obowiązkowy, czyli niezbędne ubrania i sprzęt
Przejdźmy do konkretów, czyli jak najlepiej ubrać się zimową porą. W górach – niezależnie od sezonu – najlepiej ubrać się na tzw. cebulkę. Stosowanie warstw to najlepsze rozwiązanie. Na liście obowiązkowych elementów odzieży znajduje się bielizna termoaktywna, rozpinana bluza, wiatroszczelny polar lub softshsell (wiatroodporne, a do pewnego stopnia wodoodporne i oddychające), kurtka puchowa/membranowa, spodnie softshellowe, odpowiednie buty (to zdecydowanie jeden z priorytetów!), skarpety termiczne, czapka, rękawiczki, ocieplana chusta kominowa – to one zapewnią odpowiedni komfort. Warto również zaopatrzyć się w stuptuty, które dodatkową ochronią stopę i raki, bez których zimą ani rusz. W gronie niezbędnych akcesoriów powinny pojawić się również kijki trekkingowe oraz czekan. Ostatni wymieniony element to sprzęt, którego samo posiadanie nic nie da. Warto nauczyć się korzystania z czekana, by był nie tylko odhaczonym punktem z listy, ale przede wszystkim skuteczną pomocą.
Na liście niezbędnych gadżetów znajduje się również wodoodporny plecak, a w nim dodatkowa para rękawiczek (najlepiej dwie – jedna gruba, druga cienka) i skarpetek. Do kompletu kompas, czołówka i koniecznie dodatkowe baterie. Śnieg mocno odbija światło, dlatego warto zaopatrzyć się w okulary przeciwsłoneczne. Nieodłącznym gadżetem XXI wieku jest telefon, który zabieramy ze sobą w pełni naładowany, a na wszelki wypadek w plecaku mamy powerbank. Na zimowe wyprawy powinniśmy przygotować termos z herbatą, a także wysokokaloryczne przekąski, które w słabszych chwilach dodadzą nam energii. A najlepszym i niezastąpionym elementem zimowych wycieczek powinno być towarzystwo. Wyjście w góry w pojedynkę zawsze wiąże się z większym ryzykiem, dlatego zaplanowanie trasy nawet w duecie, automatycznie zwiększa bezpieczeństwo.
Wiedza poparta umiejętnościami
Teoria, a praktyka to jak zawsze dwa różne światy. Dla tych, którzy chcą wiedzieć i umieć więcej, powstały specjalne kursy turystyki zimowej. Podczas takiego kursu uczestnicy dowiadują się m.in. tego, w jaki sposób korzystać ze sprzętów (np. z czekana), jakie są prawidłowe techniki poruszania się i pokonywania różnych form terenu, jak planować zimowe wyprawy, a także poznają podstawy wiedzy lawinowej i obsługi lawinowego ABC. Kursy przewidziane są zarówno dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z górami, jak i dla zaawansowanych miłośników, którzy planują coraz dalsze i wyższe wyprawy.
Tatry zimą zachwycają, to fakt. To jednak czas, w którym trzeba ze wzmożoną ostrożnością podchodzić do wszelkich planów. Warto obiektywnie przeanalizować swój poziom umiejętności i przede wszystkim odpowiednio przygotować się do wyjścia. Im lepsze przygotowanie i większa wiedza, tym mniej niespodzianek po drodze. Góry mają swoją niezwykłą moc i siłę, której ulegamy, ale pamiętajmy o takich działaniach, które z ich uroków pozwolą nam korzystać nieustannie.
Hala Gąsienicowa – miejsce wielu możliwości
O Hali Gąsienicowej nie bez powodu mówi się jako o miejscu z najsłynniejszym pocztówkowym
widokiem w kraju. To właśnie tutaj znajduje się słynna Betlejemka i krajobrazy, które dominują na
zdjęciach. Popularność Hali Gąsienicowej to jednak nie tylko efekt spektakularnych pejzaży, ale
przede wszystkim możliwości, które za sobą niesie. To stąd rozchodzą się liczne szlaki, które
idealnie dopasowują się do poziomu umiejętności niemal wszystkich miłośników gór. Od prostych
wypraw na Czarny Staw Gąsienicowy, po miejsca dla tych, którzy w górach czują się jak w domu.
Poznajcie możliwości tras od 1505 m n.p.m. w górę.
Początkujący miłośnicy gór
Dla wszystkich tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z górami, Hala Gąsienicowa
oferuje kilka szlaków, które sprawdzą się na dobry początek. Ze schroniska Murowaniec
najszybciej – bo w ciągu zaledwie 5 minut – można znaleźć się obok słynnej Betlejemki. Powyżej
schroniska znajduje się kilka budynków, do których należą m.in. leśniczówka, strażniczówka, czy
wspomniana wcześniej baza taterników. To właśnie z tego miejsca przywozi się słynne zdjęcia z
widokiem na domki z Tatrami w tle. To miejsce warto potraktować jako pierwszy przystanek w
drodze na Czarny Staw Gąsienicowy lub Kasprowy Wierch.
Pierwsza z propozycji kieruje do tatrzańskiego jeziora polodowcowego, którego nazwa pochodzi
od sinicy pokrywającej głazy znajdujące się na brzegach, dzięki czemu woda zabarwia się
ciemnym nalotem. Czarny Staw to miejsce, które dla wielu okazało się przedsionkiem do
dalszego poznawania gór. Trasa z Murowańca zajmuje około 35 minut i przewidziana jest dla
osób, które nie mają doświadczenia. Ważne, by mimo to nie traktować tego szlaku pobłażliwie –
odpowiednie buty, ubrania i niezbędne gadżety są priorytetem niezależnie od poziomu trudności
trasy.
Druga propozycja to oddalony o 1h 20’ Kasprowy Wierch na wysokości 1987 m n.p.m. Położony
w grani głównej Tatr szczyt, znajduje się na granicy polsko-słowackiej. To jedno z
najpopularniejszych miejsc w Tatrach, które szacuje się, że w sezonie odwiedza nawet 4 tysiące
osób dziennie. Wejście na Kasprowy Wierch nie należy do najtrudniejszych jednak i tutaj trzeba
mierzyć siły na zamiary. Osoby początkujące muszą przygotować się na spory wysiłek, nierówną
drogę pokrytą kamieniami i satysfakcjonujący widok na szczycie. Podstawą wszystkich wypraw
jest odpowiedni sprzęt i pokora. Z ich pomocą można krok po kroku rozbudowywać listę swoich
górskich marzeń i zdobywać je wraz ze wzrostem umiejętności.
Trasy dla wprawionych poszukiwaczy górskich przygód
Murowaniec to idealna baza wypadowa dla tych, którzy kierują się na trudniejsze do zdobycia
szczyty, czyli m.in. Kościelec (2155 m n.p.m.), Kozi Wierch (2291 m n.p.m.), Granaty (2239 m
n.p.m.), Świnicę (2301 m n.p.m.), czy Zawrat (2159 m n.p.m.). Na lewo od Murowańca rozchodzi
się szlak żółty, który prowadzi na Krzyżne (2112 m n.p.m.). To trasy, które wymagają
doświadczenia i umiejętności, przede wszystkim dlatego, że znajdują się na nich strome
podejścia, drogi wspinaczkowe o różnym stopniu trudności, a nawet pionowe ściany. To miejsca,
które w mgnieniu oka weryfikują amatorów i nie dają drugich szans. Każda wyprawa powinna
rozpocząć się od zweryfikowania swoich umiejętności i sił w celu wybrania odpowiedniej trasy –
sprawdzenia jej poziomu trudności oraz długości.
Odkrywanie górskich szlaków należy rozpocząć od podstaw, które pomogą w rozwinięciu
umiejętności i pozwolą na dalsze – a przede wszystkim wyższe – wyprawy. Kluczem do sukcesu
jest cierpliwość, która zostaje wynagrodzona za każdym razem, gdy staje się na upragnionym
szczycie.
Spotkanie, którego każdy chciałby uniknąć, jednak… zdarzają się przypadki, w których jest to niemożliwe. Niedźwiedzie to największe drapieżniki europejskie, które zamieszkują m.in. tereny Tatrzańskiego Parku Narodowego. Co zrobić, by takie „spotkanie” zakończyło się bez niespodzianek? Poniżej lista najważniejszych zasad, których trzeba przestrzegać!
Lepiej zapobiegać, czyli…:
– przede wszystkim bądź czujny – słuchaj otoczenia i odgłosów. Słuchawki zostaw na później
– nie poruszaj się bezszelestnie. Staraj się przemieszczać tak, by nie zaskoczyć niedźwiedzia. Jeśli jesteś w grupie – rozmawiajcie, śmiejcie się, dajcie o sobie znać
– jeśli widzisz świeże tropy – nie podążaj w ich kierunku!
– poruszaj się wyznaczonymi szlakami
– nie zostawiaj jedzenia i nie dokarmiaj żadnych zwierząt. Zapachy, a także resztki mogą zwabić niedźwiedzia
Jeśli mimo to, dojdzie do spotkania to:
– zachowaj spokój. Nie panikuj. Nie rób gwałtownych ruchów. Nie krzycz i przede wszystkim NIE UCIEKAJ!
– nie wspinaj się na drzewo – niedźwiedź też to potrafi!
– jeśli widzisz małe – pamiętaj, że obok jest ich matka. Nigdy się do nich nie zbliżaj. Jesteś zagrożeniem dla jej młodych
– w żadnym wypadku nie podchodź bliżej. Staraj się spokojnie wycofywać
– jeśli widzisz, że niedźwiedź idzie w Twoim kierunku – NIE patrz mu prosto w oczy!
– jeśli jesteś z innymi osobami – spróbujcie zebrać się jak najbliżej siebie
– jeśli niedźwiedź spróbuje Cię zaatakować, połóż się na brzuchu, spleć dłonie nad głową i pozostań w bezruchu. Jeśli masz plecak, nie zdejmuj go – to Twoja dodatkowa ochrona. Nie podnoś się, póki niedźwiedź nie odejdzie z Twojego obszaru.
Zachowanie spokoju w takiej sytuacji nie jest proste, ale trzeba pamiętać, że wszelkie próby ucieczki, gwałtowne dźwięki, czy krzyk sprawiają, że to niedźwiedź czuje się zagrożony, a jego jedynym sposobem obrony jest atak.
Miejsce wypoczynku i natchnienia, czyli Hala Gąsienicowa na początku XX wieku
Nie od dziś wiadomo, że Hala Gąsienicowa to wyjątkowe miejsce na mapie Polski. To teren, który od lat jest popularnym punktem wyjazdowym wśród Polaków, jednak jego olbrzymia popularność zaczęła się już na początku XX wieku. Hala Gąsienicowa była miejscem wypoczynku i natchnienia dla wielu polskich artystów – poetów, pisarzy, kompozytorów, malarzy, a także wybitnych ludzi nauki. Kto czerpał inspirację z obcowania z naturą? Oto kilka wyjątkowych osobistości, których obecność na Hali została wielokrotnie odnotowana w licznych kronikach.
Noblistka, która w długiej sukni zdobyła Rysy
Maria Skłodowska-Curie to bez wątpienia kobieta wyjątkowa. Odważna, wybitnie uzdolniona, pełna pasji i miłości do gór. Przyjaciółka Einsteina, laureatka dwóch nagród Nobla, pierwsza kobieta-profesor na Sorbonie. Maria Skłodowska-Curie to niezwykła postać, która pierwszy raz odwiedziła Podhale w 1899r. wraz mężem Piotrem i rodziną. Chciała poznać Tatry, które dzięki rosnącej popularności Zakopanego, stały się celem wypraw wielu osób. Podczas pierwszej wyprawy Skłodowska-Curie wybrała się z mężem na Rysy, stając się jedną z pierwszych kobiet, które postawiły stopę na najwyższym polskim szczycie. Wówczas było to nie lada wyzwanie szczególnie dla kobiet, które nosiły długie suknie i kapelusze – niezależnie od okoliczności.
Kolejne podróże Skłodowskiej-Curie na Podhale miały miejsce dopiero 12 lat później. Niestety już bez towarzystwa męża, który tragicznie zginął w 1906 r. Według zapisków noblistka spędzała sporo czasu na Hali Gąsienicowej, a także wybrała się w kilkudniową wyprawę przez Zawrat do Doliny Niewcyrki.
Miejsca pełne inspiracji
Miłośnikiem górskiego krajobrazu i częstym gościem okolic Hali Gąsienicowej był Ignacy Jan Paderewski. Słynny pianista, kompozytor, polityk i działacz społeczny od 1883 roku regularnie bywał w Zakopanem i w Tatrach. W sierpniu 1884 roku razem z Tytusem Chałubińskim, Jankiem Kleczyńskim i Bartkiem Obrochtą odbył wyprawę po podhalańskich wsiach, której celem było poznanie jak największej ilości melodii ludowych. To właśnie ta wyprawa stała się inspiracją do skomponowania cyklu stylizowanych utworów fortepianowych na 4 ręce „Album Tatrzańskie”. Paderewski wykorzystał w nich m.in. fragmenty nut podhalańskich grywanych przez Bartusia Obrochtę.
Postać wspomnianego Bartusia Obrochty miała również wpływ na twórczość jednego z największych polskich kompozytorów, czyli Karola Szymanowskiego. To właśnie w Tatrach kompozytor miał szansę poznać muzykę podhalańską i słynnego Bartusia, a także jego syna Jana. Wpływ góralskiej muzyki odegrał niepodważalną rolę w późniejszej twórczości artysty, który skomponował balet „Harnasie” oparty właśnie na motywach góralskich. Jego fragmenty wykonywano w Polsce już od 1929 roku, ale pierwsze wykonania sceniczne miały miejsce poza krajem – w 1935r. w Pradze, w 1936r. w Paryżu, w 1937r. w Belgradzie i Hamburgu. W Polsce wystawiono na scenie „Harnasie” dopiero po śmierci Szymanowskiego w Poznaniu w 1938r.
Kilka razy w roku odwiedzał Tatry również Henryk Sienkiewicz, którego wielka miłość do gór zaowocował m.in. wprowadzeniem góralskich zwrotów do książek, czy słynną z „Potopu” sceną, w której to właśnie górale ratują króla Jana Kazimierza.
Tatry oraz Hala Gąsienicowa w swojej długiej historii były miejscem wypoczynku dla takich ludzi jak Helena Modrzejewska, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Stanisław Witkiewicz, Adam Asnyk, Jan Kasprowicz i wielu, wielu innych. ularność zaczęła się już na początku XX wieku. Hala Gąsienicowa była miejscem wypoczynku i natchnienia dla wielu polskich artystów – poetów, pisarzy, kompozytorów, malarzy, a także wybitnych ludzi nauki. Kto czerpał inspirację z obcowania z naturą? Oto kilka wyjątkowych osobistości, których obecność na Hali została wielokrotnie odnotowana w licznych kronikach.
Sprawy związane z noclegiem w schronisku:
rezerwacje@murowaniec.com
539 537 910
(tel dostępny codziennie od 11.00 do 17.00)
Sprawy związane ze sklepem:
murowaniec.shop@gmail.com
49° 14′ 36.66″ N, 20° 0′ 26″ E
49.2435, 20.007222
